Myślowisko miejskie #10: Czy wiemy co robimy?

Podczas spotkania z prof. Robertem Piłatem porozmawiamy o niepewnej relacji pomiędzy działaniem i świadomością działającego człowieka.

W idealnym przypadku, znanym z amerykańskich filmów o procesach sądowych, czyn jest kombinacją motywacji, środków i sposobności. Są to elementy składni, które można dostrzec z zewnątrz i obiektywnie stwierdzić. Warstw działania jest jednak więcej. Niektóre są dostępne tylko samemu działającemu. Mamy więc pobudki i motywy, uświadomione możliwości i cele, deliberacje i wybory, intencje i postanowienia, wreszcie plany działania i wybór środków, a na koniec świadomość osiągnięcia lub nieosiągnięcia celu.

Niestety, w tej złożonej strukturze każdy składnik może być powodem jego załamania. Nietrafne cele, niejasne intencje, złe środki i plany, zafałszowana świadomość osiągniętych rezultatów to główne choroby działania. One też budziły zawsze zainteresowanie filozofów, ponieważ struktura działania przekłada się na jego wartość moralną oraz na miarę odpowiedzialności za własne zamiary, czynności i ich skutki. Strukturalna niedoskonałość działania, np. irracjonalne decyzje, dwuznaczność intencji, albo niestosowanie środków do celów wytwarza prędzej czy później w niedoskonałość moralną.
W czasie spotkania zastanowimy się nad trudnościami w harmonizowaniu umysłu człowieka działającego z jego działaniem. Na tle filozoficznych, psychologicznych i matematycznych modeli działania rozważymy kilka kwestii doniosłych dla życia i intrygujących filozoficznie.

W jaki sposób obiektywne powody, by coś zrobić przekształcają się w osobistą motywację, by to coś zrobić? W jaki sposób motywacja staje się imperatywem, kiedy to nie tylko słaniamy się ku jakiemuś działaniu, ale sądzimy, że powinniśmy je wykonać? W jakiś sposób motywacje i imperatywy wiążą się z preferencjami i czy związek ten jest stabilny? Czy ktoś, kto woli A od B i chce oraz potrafi zrobić A lub B, musi wykonać czynność A? Czym jest akt woli? Czy można powiedzieć, że jest przyczyną działania, czy może jest tylko wewnętrzną zgodą, czy świadomością działania jak w owym sławnym przykładzie u średniowiecznego filozofa Dunsa Szkota człowieka rzucającego się w przepaść w celu popełnienia samobójstwa, lecz zmieniającego zdanie (akt woli) w czasie lotu.

O gościu:

prof. Robert Piłat – emerytowany profesor filozofii związany w latach 1988-2011 z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN (jako wicedyrektor 2000-2004), oraz w latach 2011-2024 z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej UKSW. Autor m. in. książek Umysł jako model świata, Krzywda i zadośćuczynienie, O istocie pojęć, Aporie samowiedzy, O rozsądku i jego szaleństwach (Nagroda im. Józefa Tischnera 2020), O pułapkach wiedzy, Pojęcia i rozumienia świata, Pochwała Rozalindy. Eseje szekspirowskie. Propagator dociekań filozoficznych z dziećmi i autor podręczników gimnazjalnych Edukacja filozoficzna 1-3. Przez dwadzieścia lat autor cykli audycji poświęconych filozofii, literaturze i muzyce w Programie 2 Polskiego Radia, a w latach 2018-2019 serii telewizyjnej Dziennik filozofia w TVP Kultura. Publikuje systematycznie eseje na portalu Instytutu Mickiewicza: Culture.pl. W zakresie filozofii teoretycznej zajmuje się teorią pojęć, podstawami samowiedzy i filozoficznymi aspektami teorii decyzji.

O idei cyklu:

Przestrzeń każdego miasta oferuje rozległą sieć miejsc, umożliwiających mieszkańcom realizację najprzeróżniejszych potrzeb, zarówno tych cielesnych, jak i duchowych. Od piekarni, przez sklepy mięsne, sklepy z odzieżą, ośrodki szkolne i opiekuńcze, miejsca rozrywki i odpoczynku, aż po instytucje kultury, władzy, miejsca pamięci, kościoły… Czy to jednak wszystko, czego potrzebujemy? A miejsca do myślenia?

Myślowisko miejskie zrodziło się z potrzeby rozmowy i dyskusji na tematy ważne, niekiedy trudne i najczęściej wykraczające poza logikę spraw codziennych.  Zapraszamy do Młynów Rothera na cykl wydarzeń stanowiących święto myślenia. Będziemy dyskutować o kwestiach, które są istotne w życiu jednostki i zbiorowości. W naszych rozmowach będą przewijać się więc takie tematy, jak miłość, śmierć, życie, wolność, zło, religia, przyroda, społeczeństwo, płeć, moralność, gospodarka, polityka, nauka, sztuka, technologie, wojna, historia itp.

Do udziału w spotkaniach zapraszamy przede wszystkim mieszkanki i mieszkańców, którzy szukają przestrzeni do wymiany myśli, poglądów i spostrzeżeń. Każde spotkanie w ramach cyklu poruszać będzie inny temat. Do współtworzenia wydarzeń zaprosimy nie tylko filozofów, ale także artystów, naukowców, polityków, ekonomistów, dziennikarzy, aktywistów, trenerów, pedagogów, psychologów i aktywistów społecznych.  

Gospodarzem naszych spotkań jest filozof – Daniel Roland Sobota, doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Absolwent Instytutu Filozofii UMK. Autor kilkudziesięciu artykułów oraz trzech książek. Związany z Bydgoszczą animator kultury teatralnej. Trener UEFA B i zawodnik piłki nożnej.  

Spotkanie będzie miało charakter rozmowy prowadzonej przez Daniela Sobotę z Gościnią, który będzie naszym filozoficznym przewodnikiem. Zachęcamy do rozmowy również publiczność – liczymy na to, że aktywnie włączycie się do dyskusji, zadając pytania, odpowiadając, komentując, dzieląc się spostrzeżeniami. 

Zapraszamy do Młynów na prawdziwe święto myślenia!

Informacje organizacyjne:
Kiedy? 23.10.2024 r., godz. 18.00
Gdzie? Spichrz Zbożowy, II piętro
Dla kogo? Dla wszystkich
Cena: bezpłatnie
Zapisy: kliknij TUTAJ!