Europejska Noc Muzeów 2023: Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy

Celem wystawy pt. "Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy" jest zaprezentowanie w sposób interaktywny międzywojennej, wielokulturowej Bydgoszczy oraz rodowodu historycznego miasta. Poruszane tu kwestie dotyczą dziedzictwa kulturowego, podstawy ekonomicznej, a także złożoności i różnorodności procesów oraz zjawisk, które wspierały tworzenie się miasta nad Brdą wraz z dynamiką zachodzących w nim przemian. Miasto przedstawione zostało jako organizm przestrzenny i społeczny, funkcjonujący w konkretnym przedziale czasowym. Wybór dwudziestolecia międzywojennego jako okresu scalającego wszystkie wątki ekspozycji jest nieprzypadkowy, bowiem powrót Bydgoszczy w styczniu 1920 roku po prawie półtorawiekowej zależności pruskiej do odrodzonej Polski był prawdziwym przełomem otwierającym dzieje miasta na kolejny etap intrygujących zmian społeczno-kulturowych i gospodarczych. Narracja wystawy koncentruje się wokół spaceru po rejonie śródmiejskim – od Starego Rynku, poprzez ulicę Mostową, plac Teatralny, ulicę Gdańską, aż do placu Wolności. Wędrówka ta, w wymiarze czasowym, prowadzi od miasta lokacyjnego do ośrodka nowoczesnego, o ważnym statusie dla pogranicza Pomorza, Wielkopolski i Kujaw. Dzięki takiemu potraktowaniu tematu możliwe staje się nawarstwienie elementów kulturowych z różnych czasów. Ponadto, wystawa stanowi rodzaj przewodnika po Bydgoszczy, w którym zaprezentowane są najważniejsze symbole miasta, elementy miejskiej architektury, ciekawe miejsca, a także ludzie i ich życie codzienne oraz pozostałe po nich pamiątki. Dodatkowo w rolę tłumacza realiów międzywojennego świata wciela się Jerzy Sulima-Kamiński, autor książki Most Królowej Jadwigi. Cytowane fragmenty jego powieści prowadzą odbiorcę po kolejnych miejscach tytułowego spaceru, a całość wystawy ma zachęcić do konfrontacji zdobytej na ekspozycji wiedzy z rzeczywistością, wycieczek po mieście i indywidualnego odkrywania jego ukrytych znaczeń. Ekspozycja podzielona została tematycznie na dwie duże części odpowiadające układowi przestrzennemu sal. W pierwszej, która zajmuje wnętrze o charakterze zabytkowym (drewniany strop), następuje wprowadzenie odbiorcy w problematykę ekspozycji i uszczegółowienie podstawowych informacji – wiedzy o historii Bydgoszczy, strukturze władzy miejskiej, handlu i rzemiośle, mozaice wyznaniowej oraz symbolach miasta. W drugiej, właściwej części ekspozycji, w sali o neutralnym kształcie, skoncentrowano eksponaty związane z funkcjonowaniem międzywojennego miasta, dynamiką jego rozwoju oraz życiem bydgoszczan. Dominantę tej części wystawy stanowią dwa stoły, łączące w sobie cechy makiety, multimedialnego informatora i ekspozytora materiału ikonograficznego. Służą one idei tytułowego spaceru ulicami miasta, obrazując sytuację urbanistyczną omawianego rejonu. Wprowadzają czytelny podział przestrzeni zarówno pod kątem rzeczowym, jak i topograficznym. Pierwszy z nich przedstawiając okolice Starego Rynku, ulicy Mostowej i rzeki oraz placu Teatralnego, umożliwia naświetlenie zagadnień związanych tematycznie z tym obszarem miasta. Wskazuje na znaczenie Starego Rynku jako administracyjno-handlowego centrum miasta oraz podkreśla rolę rzeki Brdy dla handlu i transportu wodnego oraz sportów wodnych i szeroko rozumianej rekreacji. Z kolei plac Teatralny będąc węzłem komunikacji miejskiej pełnił zarazem rolę obszaru związanego z bydgoską kulturą. Natomiast drugi stół koncentruje uwagę odbiorcy na zabudowie ulicy Gdańskiej i placu Wolności. Rozwiązanie tego typu ułatwia przedstawienie treści dotyczących handlu i usług, rozrywki (hoteli, kawiarni, restauracji) oraz obchodów ważnych uroczystości, zespolonych integralnie z główną arterią miasta. Nieco dalej zobrazowana została problematyka szeroko rozumianej gospodarki, w tym przemysłu i inwestycji miejskich. Obok wyżej wymienionych zagadnień zaprezentowano także życie codzienne mieszkańców międzywojennej Bydgoszczy (Polaków i członków mniejszości narodowych). Mocnym aspektem tej części wystawy są relacje polsko-niemieckie, dzięki dokumentacji losów Wieży Bismarcka. Ostatni etap spaceru poświęcono bydgoskiemu Muzeum, instytucji swym rodowodem sięgającej okresu międzywojnia. Z dzisiejszej perspektywy, zakończenie wędrówki po ekspozycji w tym miejscu stanowić ma potwierdzenie tezy, iż właśnie w muzeum dokonuje się poznanie dziejów miasta. Eksponaty, do których należą przedmioty kultury materialnej, źródła ikonograficzne i kartograficzne oraz dokumenty, plakaty i reklamy, umieszczone są w gablotach najczęściej w formie ukośnie ustawionych witryn. Narrację wystawy dodatkowo wzbogacają retrospektywne „okna pamięci” – multimedia, których zadaniem jest poszerzenie prezentowanych na wystawie treści w aspekcie historycznym i przestrzenno-topograficznym. Wstęp: bilet zbiorczy – 7 zł, do poszczególnych budynków – 2 zł.    

Źródło: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy