16. Konferencja z cyklu Toruńskie zabytki młodszego pokolenia: Toruńskie kłopotliwe dziedzictwo: historie z okresu III Rzeszy.

Badania architektury i urbanistyki, planowania, plastyki w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej prowadzone są od lat 90. XX w., a zintensyfikowane dopiero od niedawna, głównie w odniesieniu do terenów nienależących do Polski przed rokiem 1945 (Pomorze Zachodnie, Dolny Śląsk, Prusy Wschodnie) i dużych miast (Kraków, Poznań, Szczecin, Wrocław). To ogromny obszar badawczy wymagający systematycznej pracy. Tytuł konferencji celowo nawiązuje do tytułu publikacji Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce (red. Jacek Purchla, Żanna Komar, Kraków 2020). Podstawowe pytanie, na które należy odpowiedzieć, brzmi: co to jest „kłopotliwe dziedzictwo”? Prof. Robert Traba w swoim artykule w tym tomie (pt. Asymetryczność kultur pamięci. Polskie i niemiecki kłopoty z kłopotliwym dziedzictwem) tak na nie odpowiedział: „Wydawcy i autorzy tomu próbują zdefiniować je na podstawie własnych doświadczeń badawczych i kompetencji kulturowych. Idąc tropem Gregory’ego J. Ashwortha i praktyk Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie, można potraktować kłopotliwe dziedzictwo jako sytuację, w której brakuje spójności między ludźmi a dziedzictwem uważanym za ich własne: odziedziczonym po przodkach bądź wykreowanym jako wartość współtworząca ich tożsamość. Kłopotliwe dziedzictwo jest spuścizną, której cechą charakterystyczną jest dysonans w strategiach interpretacyjnych tworzonych przez różne podmioty dokonujące jej wartościowania”. 16. konferencja z cyklu Toruńskie zabytki młodszego pokolenia traktować będzie o toruńskim dziedzictwie II wojny światowej. Hitlerowcy w mieście zrealizowali niewiele obiektów i nie mają one cech architektury o mocnym symbolicznym nazistowskim przesłaniu. Planowali jednak z rozmachem. Autorzy przedstawią wyniki najnowszych badań – pierwszą inwentaryzację realizacji architektonicznych, klasyfikowanych jako kłopotliwe dziedzictwo; projekty dotyczące „nowego Torunia" arch. prof. Hansa Döllgasta – wizjonerskie, jeśli można użyć tego słowa w tym kontekście. Opracowania doczekała się wieży ciśnień na stacji kolejowej Toruń Kluczyki. Przypomnimy – w tym specyficznym kontekście – historie wcześniej opisane: fotograficznego archiwum Kurta Grimma, dokumentalisty okupacyjnych władz miasta; powstania Städtische Gemäldegalerie (Miejskiej Galerii Malarstwa) i jej „unicestwienia” w okresie PRL-u jako kłopotliwego dziedzictwa właśnie. Podjęcie tej problematyki ma służyć przedstawieniu obecności oraz dzisiejszego postrzegania / funkcjonowania w przestrzeni miasta tego, co w okresie II wojny światowej zrealizowali hitlerowcy; tego, co miało powstać; także sposobu traktowania poniemieckiej spuścizny przez torunian krótko po 1945 roku. Jak zawsze konferencja ma inspirować do refleksji nad tym, co pozornie bliskie, a wciąż wymaga poznawania i wartościowania. PROGRAM KONFERENCJI Obrady odbędą się 13 maja w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8. Wstęp jest bezpłatny. Godz. 9.00 Powitanie, wprowadzenie

• Robert Traba, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Zniszczyć czy zachować? Polskie problemy z kłopotliwym dziedzictwem
• Marcin Orłowski, Toruń nieznany / wymazany z pamięci: miasto czasów II wojny światowej w fotografiach mieszkańców, gości, okupantów
• Iwona Markowska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Kłopotliwa spuścizna – historia kolekcji fotografii stworzonej przez niemieckie władze okupowanego Torunia

Dyskusja Przerwa kawowa Godz. 12.00

• Michał Pszczółkowski, ASP Gdańsk, Heil Hitler Dir, mein schönes Thorner Land": nazistowskie plany i realizacje architektoniczne w Toruniu
• Katarzyna Kluczwajd, WBP Książnica Kopernikańska, Hansa Döllgasta architektoniczne plany dla Torunia 1940-1943
• Jakub Polak, Problematyka konserwatorska mieszkalnych wież ciśnień w Polsce na przykładzie kolejowej wieży ciśnień w Toruniu Kluczykach
• Piotr Birecki, UMK, Kultura i sztuki plastyczne w służbie nazistowskiej propagandy w okupowanym Toruniu
• Katarzyna Kluczwajd, Niemiecka galeria malarstwa: podwójnie kłopotliwe dziedzictwo
• Toruńskie Spacery Fotograficzne, impresje z tematycznego spaceru fotograficznego

Dyskusja Godz. 15.00 – podsumowanie, zamknięcie obrad. ORGANIZATORZY: Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki Książnica Kopernikańska w Toruniu Na zdjęciu: Wieża wodna na Kluczykach, fot. Aleksandra Nadolska