XII Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu „Architektura Miast”

Od straganu do domu towarowego. Architektura handlowa XIX i pierwszej połowy XX wieku

26-27 września 2024 roku, Salon Hoffman Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, pl. Kościeleckich 6 w Bydgoszczy, wstęp wolny.

PROGRAM

XII Ogólnopolskiej konferencji naukowej z cyklu „Architektura Miast”: Od straganu do domu towarowego. Architektura handlowa XIX i pierwszej połowy XX wieku

 CZWARTEK, 26 września 2024

9.00–10.00 – rejestracja uczestników

10.00  – otwarcie konferencji

Ewa Krupa – dyrektor

Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy – powitanie gości

I SESJA REFERATOWA

mgr Sebastian Huczyński (Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Opolski), Historia handlu i kupiectwa w Koźlu i jego nietypowe perypetie

Kajetan Olejko (Uniwersytet Gdański), Mała rewolucja – zmiana funkcji ulicy Stągiewnej na wyspie Spichrzów w Gdańsku w latach 1863–1885

mgr Agnieszka Zagrajek (Muzeum Narodowe w Krakowie), Sukiennice krakowskie 2 połowy XIX wieku jako przykład przemian architektury handlowej na podstawie materiałów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie

mgr Małgorzata Gniazdowska (Muzeum Okręgowe w Lesznie), Od Rynku do dworca. Architektura handlowa w centrum  Leszna i jej przemiany w XIX i 1 poł. XX wieku

dr Katarzyna Mróz (Uniwersytet Gdański), Dom towarowy rodziny Pestków jako przykład nowoczesnej architektury handlowej na polskiej prowincji na przełomie XIX i XX wieku

Dyskusja

12.15 – przerwa kawowa

12.30 – II SESJA REFERATOWA

mgr Łukasz Rzepczyński (Zamek w Kwidzynie, Muzeum Zamkowe w Malborku), Wybrane przykłady architektury handlowej Kwidzyna z uwypukleniem domów towarowych koncernu M. Conitzer & Söhne

mgr Tomasz Kalinowski, Przestrzeń handlowa i usługowa w latach 1880-1945 na przykładzie Jakubskiego Przedmieścia

dr inż. arch. Robert Gaweł (Muzeum Karkowa, Muzeum Podgórza), Krakowskie hale targowe na początku XX wieku, czyli od Sukiennic po halę targową na Grzegórzkach

Jakub Jastrzębski (Muzeum Krakowa), Czyncielówka – pierwszy dom handlowy Krakowa

Dyskusja

14.00 – przerwa kawowa

15.00 – III SESJA REFERATOWA

dr Emilia Kiecko (Uniwersytet Wrocławski), Pasaże handlowe w Polsce 1900-1939: synteza nowoczesności i tradycji w architekturze komercyjnej

mgr Karolina Mrowińska (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu), Dom Towarowy Jontofsohna, zwany Domem Towarowym Korzeniewskich w Grudziądzu – historia i problematyka konserwatorska

mgr Celina Łozowska (Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków Gdyni), Zespół Hali Targowej w Gdyni. Ikonicznie dzieło polskiego modernizmu i jego rewaloryzacja

mgr Katarzyna Solińska (Muzeum Rzemiosła w Krośnie), Krosno I, czyli handlowa rewolucja. Rzecz o imporcie idei i eksportowym fenomenie pewnego kiosku”

mgr Julia Goska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Wewnątrz paryskich pasaży. Architektura wskrzeszona przez projektantów modowych XX wieku

Dyskusja

PIĄTEK, 27 września 2024

9.00 – rozpoczęcie drugiego dnia konferencji

9.15 – IV SESJA REFERATOWA

dr Mariusz Kolmasiak (Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie), Sklep spożywczy Jana i Janiny Holeczków w Częstochowie (1935-1975) – architektura i historia

dr Emilia Dziewiecka, Wnętrza o funkcji handlowej w polskim filmie fabularnym z lat 1933-1939

dr Emilia Ziółkowska-Ganc (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Nowoczesne centrum handlowo-usługowe powojennej Bydgoszczy

mgr Rafał Kubiak (Muzeum Solca im. Księcia Przemysła w Solcu Kujawskim), Zakupy w Solcu Kujawskim w I poł. XX wieku

mgr Mikołaj Krupa, Handel w „Mieście Ogrodzie Przyszłości”

Dyskusja

11.00 – Szlakiem bydgoskiej architektury handlowej – w planie zwiedzanie dawnego domu towarowego Conitzer & Söhne, przy ul. Gdańskiej 15.

Prowadzenie: Pracownia Dziedzictwa Kulturowego KPCK w Bydgoszczy

Ok. 14.00 – powrót do siedziby Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, dyskusja

Ok. 14.30 – podsumowanie i zakończenie konferencji.

Udział w wizycie studyjnej tylko dla zarejestrowanych uczestników konferencji.

Komitet naukowy konferencji

prof. dr. hab. Remigiusz Grochal

dr hab. Hanna Grzeszczuk-Brendel

dr hab. Tomasz Krzemiński

dr hab. Michał Pszczółkowski

prof. dr hab. Jacek Woźny

Nad konferencją honorowy patronat objęli

Piotr Całbecki - Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Rafał Bruski – Prezydent Miasta Bydgoszczy

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków

Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki

Narodowy Instytut Dziedzictwa

Stowarzyszenie Architektów Polskich

Patronat medialny

Polskie Radio – Regionalna Rozgłośnia w Bydgoszczy

„Polskie Radio Pomorza i Kujaw” SA

IDEA KONFERENCJI:

Handel od zarania dziejów towarzyszył człowiekowi i należał do głównych zajęć mieszczan. Stąd tak ważne w aranżacji przestrzeni miejskiej były miejsca predysponowane do działalności kupieckiej, począwszy od placów, na których rozstawiano stragany i kramy, przez składy w kamienicach, aż po domy towarowe. Pierwotnie na potrzeby handlu często wykorzystywano zabudowania na co dzień służące innym celom, czego najlepszym przykładem jest średniowieczny ratusz. Jego pomieszczenia stale bądź czasowo mogły służyć celom kupieckim. Jeśli już powstawały obiekty o przeznaczeniu stricte handlowym, rzadko zyskiwały – tak jak sukiennice – reprezentacyjną oprawę architektoniczną. Sytuacja ta uległa diametralnej zmianie w XIX wieku. Gwałtowny rozwój przemysłu oparty na kapitalistycznej gospodarce oraz przeobrażająca się struktura społeczna zmieniły zasady organizacji handlu i sprowokowały powstawanie nowej infrastruktury. Najbardziej znaczącym novum w obszarze architektury kupieckiej były domy towarowe i wielkoprzestrzenne hale targowe, które stały się miejscami służącymi nie tylko do nabywania towarów, ale również do spotkań towarzyskich. Obok nowych, potężnych gmachów, stworzonych dzięki wykorzystaniu żelaznych i żelbetowych konstrukcji, handel rozwijał się w sklepach i zakładach lokowanych w komercyjno-czynszowych kamienicach. Na popularności zaczął zyskiwać również pasaż, pozwalający na skupienie w obrębie parceli przeciętej wewnętrzną uliczką dużej liczby punktów usługowych i sprzedażowych.

W ramach organizowanej przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy XII konferencji z cyklu „Architektura Miast” chcielibyśmy skupić się na obiektach projektowanych z myślą o funkcji handlowej: domach towarowych, halach targowych, pasażach handlowych i kamienicach ze sklepami. Ideą przewodnią konferencji jest zaprezentowanie architektury handlowej w szerszym ujęciu, uwzględniającym historię realizacji, wykorzystywanie nowoczesnych technologii i rozwiązań budowlanych, potrzeby sprzedających i kupujących oraz tworzenie kreacji stylistycznych.

CELE KONFERENCJI:
Celem konferencji jest przybliżenie obiektów architektury handlowej w kontekście aranżacji przestrzeni miejskiej, w warstwie historycznej, technologicznej i artystycznej. Chcielibyśmy poddać analizie wzajemne zależności pomiędzy nowatorskimi projektami budowli handlowych a zmieniającą się strukturą społeczną w dobie kapitalizmu i rewolucji przemysłowej. Chcielibyśmy zwrócić uwagę na nowe techniki budowlane, pojawiające się w XIX wieku, które w istotnym zakresie wpłynęły na formę architektoniczną powstających obiektów, pozwalając na szybką i jednocześnie bardziej ekonomiczną realizację wielkogabarytowych obiektów. Konferencja może być również sposobnością do przyjrzenia się stylistyce budowli handlowych – łączenia nowoczesnych materiałów z historycznymi stylami i wykorzystania ich specyfiki w nowych formach architektonicznych. Konferencja stanowi jednocześnie okazję do przybliżenia sylwetek architektów i budowniczych odpowiedzialnych za prekursorskie rozwiązania technologiczne czy też adaptację już istniejących obiektów na cele handlowe.

Podstawowym celem konferencji jest przedstawienie zagadnień dotychczas nieprezentowanych i najnowszych wyników badań związanych z zaproponowanym tematem. Przybliżone zagadnienia powinny dotyczyć przede wszystkim architektury z obszaru Polski, w tym tematów związanych z regionem kujawsko-pomorskim, ale również zjawisk w architekturze europejskiej.

Konferencja stanowi kontynuację cyklu zainicjowanego w 2008 roku pod tytułem „Architektura Miast”. Od 2016 roku tematyczne sesje naukowe odbywają się we wrześniu każdego roku i są okazją do zgłębiania zagadnień z zakresu architektury XIX i XX wieku ukierunkowanych tematem przewodnim. Dotychczas podejmowane były takie tematy, jak m.in.: architektura sakralna, szpitalna, tereny zielone, architekci w miastach, architektoniczny wystrój wnętrz, architektura poprzemysłowa czy też architektura siedzib administracji państwowej i samorządowej.

Organizator:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy

Komitet naukowy:
prof. dr. hab. Remigiusz Grochal, dr hab. Hanna Grzeszczuk-Brendel, dr hab. Tomasz Krzemiński,  dr hab. Michał Pszczółkowski, prof. dr hab. Jacek Woźny

Sekretarz naukowy:
dr Mateusz Soliński

Patronat honorowy:
Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki, Prezydent Miasta Bydgoszczy Rafał Bruski, Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Stowarzyszenie Architektów Polskich

Patronat medialny:
Polskie Radio – Regionalna Rozgłośnia w Bydgoszczy, „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” SA