Wystawy stałe w Muzeum Podróżników

Muzeum nieczynne

Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika udostępniono zwiedzającym w 2003 roku, w kamienicy przy ulicy Franciszkańskiej 9/11, a impulsem do jego powstania był dar ponad 800 eksponatów kultur pozaeuropejskich przekazany mieszkańcom Torunia w roku 1999 przez Elżbietę Dzikowską, znaną podróżniczkę i dziennikarkę. Ofiarowany zbiór artefaktów był plonem wielu wypraw po świecie, które odbyła Elżbieta Dzikowska ze swym mężem, Tonym Halikiem. Elżbieta Dzikowska każdego roku wspiera Muzeum cennymi darami w postaci eksponatów etnograficznych, przywożonych z różnych odległych stron świata. Z tej to przyczyny niewielka powierzchnia dotychczasowej ekspozycji muzealnej szybko okazała się niewystarczająca na cele wystawiennicze. Pozyskanie sąsiadującej kamienicy, przy ulicy Franciszkańskiej 9, stworzyło możliwość zaaranżowania rozbudowanej, nowoczesnej przestrzeni ekspozycyjnej. W przejętej zabytkowej kamienicy czynszowej z początku XX wieku przeprowadzono kompleksowe prace modernizacyjne i adaptacyjne na cele stale powiększającej się kolekcji pamiątek podróżniczych, jak również na potrzeby ekspozycji czasowych.

Pasja do podróżowania i nieodparta potrzeba człowieka do odkrywania i poznawania różnorodności świata jest głównym motywem przewodnim wystawy stałej. Dlatego już hall wejściowy wprowadza zwiedzających w atmosferę historii podróżnictwa – poprzez prezentację kopii starych map obrazujących dzieje poznawania świata. Na suficie natomiast wyobrażono spersonifikowaną mapę gwiazdozbiorów, dla podkreślenia wielowymiarowości ludzkich poszukiwań w porządku świata i kosmosu, które legły u podstaw poznawania świata w końcu wieków średnich i początkach ery nowożytnej.

Pierwsza sala, zatytułowana Tony Halik. Moja wielka przygoda, poświęcona została najbardziej pasjonującym podróżom po Ameryce Południowej, które Halik odbył jako dziennikarz i reporter amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC.

Pierwsze piętro dedykowane jest wyprawom Tony’ego Halika i Elżbiety Dzikowskiej, głównie po Meksyku i Gwatemali. Podróżnicy zafascynowani byli wielkością i osiągnięciami prekolumbijskich cywilizacji oraz rzemiosłem współczesnych grup etnicznych zamieszkujących terytorium dawnej Mezoameryki, zwłaszcza kultury Majów. Salę wypełniają wielokolorowe tkaniny (głównie bluzy kobiece, tzw. huipile) pochodzące z różnych wiosek z Gwatemali, a także kilka ubiorów proweniencji meksykańskiej. Szczególnie fascynuje strój kobiet, ze względu na prekolumbijski rodowód rozpoznawalny w kroju, jak i pokrywających go motywach ornamentalnych. Jednak prawdziwym rarytasem tej części wystawy jest prekolumbijska kolekcja dziewięciu ceramicznych figur tzw. Kultur Zachodu (rozwijających się od 200 r. p.n.e. do 800 r. n.e.), pochodzących z dwóch meksykańskich stanów Jalisco i Colima.

Kolejne dwie małe ekspozycje: W krainach łowców głów oraz Przez Czarny Ląd ulokowane zostały na pierwszym piętrze. Elżbieta Dzikowska wyruszyła tropem plemion, które dawniej słynęły jako waleczni łowcy głów. Dotarła do trudno dostępnych wiosek ludów Asmat i Dani zamieszkujących prowincję Irian Jaya na Nowej Gwinei oraz do osad plemienia Konyak, ulokowanych w stanie Nagaland w Indiach. W toruńskiej ekspozycji zaprezentowano ozdoby ciała, odznaczające się bogactwem form oraz różnorodnością wykorzystanych do ich wykonania surowców naturalnych. W latach 2004–2009 podróżniczka odbyła kilka podróży po Afryce. Wyprawa do północnej Namibii miała na celu odwiedzenie osad Himba. Kolejnym krajem na mapie podróży stała się Etiopia, gdzie w dolinie Omo i na jej obrzeżach żyją plemiona o ciekawych tradycjach i obyczajach, takie jak: Mursi, Hamer i Dassanech, skąd podróżniczka pozyskała dla Muzeum interesującą biżuterię etniczną. Z Gabonu natomiast przywiozła rytualne maski plemienia Chokwe, harfę antropomorficzną z grupy plemion Fang oraz cenną figurę przodka przypisywaną ludowi Sango.

Kolejna ekspozycja: Wielcy podróżnicy i odkrywcy pełni funkcje edukacyjne i poświęcona została największym dawnym odkrywcom i podróżnikom zagranicznym. Godnymi zaprezentowania stały się postacie takich żeglarzy i odkrywców takich jak Marco Polo, Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, James Cook, Alexander von Humboldt.

Drugie piętro kamienicy poświęcono dalszym kolekcjom Elżbiety Dzikowskiej, zgromadzonym na azjatyckich szlakach, ukazującym tkaniny i ozdoby z Chin oraz interesującą biżuterię wykonaną z półszlachetnych kamieni, głównie korali i turkusów.

Ścieżkę zwiedzania w Muzeum Podróżników kończy sala: Polskie odkrywanie i opisanie świata, w której pokazano wkład naszych rodaków w poznawanie nowych krain i ludów. Spośród wielu wybitnych postaci przedstawiono Jana Reinholda i Jerzego Adama Forsterów, Pawła Edmunda Strzeleckiego, Edwarda hr. Mycielskiego–Trojanowskiego, Kazimierza Nowaka, Arkadego Fiedlera, Jana Stanisława Kubarego, Olgierda Budrewicza i Borysa Malkina.