Wernisaż wystawy TORUŃ – GOTYK POŚRÓD DRZEW

GOTYK POŚRÓD DRZEW jest motywem przewodnim tej wystawy jako rezultat Stypendium Artystycznego Prezydenta Miasta Torunia na rok 2024. Oprócz tego prezentowane będą fragmenty cykli MAGICZNY TORUŃ (1992 – 2010) oraz TORUŃ MOJEJ WYOBRAŹNI (2012 – 2024). Wystawa obejmuje 40 fotogramów.

Gotyk, szczególnie gotyk sakralny to największa wartość dziedzictwa kulturowego Torunia, zobowiązująca i inspirująca zarazem. Bryły toruńskich kościołów gotyckich górują dostojnie ponad kamienicami i kamieniczkami zbudowanymi w średniowieczu przez kupców i rzemieślników, a zachowane w zdecydowanej większości do dziś. Kościoły, kamienice, baszty i mury obronne kolorem spatynowanej przez czas palonej cegły nadają dominującą barwę naszemu miastu. Ten szlachetny kolor intrygująco odbija się w błękicie szerokiej w Toruniu Wisły. Dynamikę temu odbiciu nadają fale przepływającej rzeki, przypominają o upływie czasu i różnorodności zdarzeń, jaką sobą niesie.

Zmienność postrzegania miasta i jego zabytków nadaje przyroda w jej rytmie dnia z ciepłym światłem wschodów i zachodów słońca, ostrym światłem południa w dni bezchmurne i niebieską poświatą, gdy niebo jest zachmurzone. Natomiast rytm pór roku powoduje, że słońce ukazuje się niżej lub wyżej nad horyzontem, kładzie dłuższe lub krótsze cienie. W czasie przesilenia letniego na kilka dni zaledwie słońce oświetla północno-wschodnie i północno-zachodnie zaułki miasta, które przez pozostałą część roku są ponure, odpychające, a nawet nieco demoniczne, szczególnie gdy uruchomi się wyobraźnię.

Unikalną cechą toruńskiej starówki są liczne drzewa rosnące w samym jej centrum w bezpośrednim sąsiedztwie gotyckich zabytków jak i na jej obrzeżach. Tej relacji nie odnajdziemy na starówkach tak dobitnie zabytkowych miast polskich jak Warszawa czy Kraków. Jeżeli drzewa na starówkach wspomnianych miast występują, to marginalnie, na ich krańcach, a nie w centrum. W Toruniu, w wielu miejscach Starówki, szczególnie wokół katedry Świętych Janów i kościoła Świętego Jakuba drzew jest wiele, gdyż rosną na dawnych cmentarzach otaczających niegdyś te świątynie. Występują także wokół Ratusza Staromiejskiego. Liczne, wysokie drzewa znajdziemy też nad Wisłą, na przedpolu średniowiecznych murów obronnych, w dawnych fosach otaczających średniowieczne miasto oraz w ruinach zamku krzyżackiego. Dorodny kasztanowiec zachwycający wiosną licznymi kwiatostanami, znajduje się na terenie dawnego klasztoru franciszkańskiego tuż przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

To właśnie drzewa, ich rytm biologicznej aktywności, podkreślają zmienność pór roku i tworzą swoją kolorystyką i kształtami zmieniającymi się na poszczególnych etapach cyklu wegetacyjnego ciekawą, a niekiedy wręcz zachwycającą relację z ceglanym gotykiem toruńskiej starówki. Pośród drzew dominują lipy. Oddziałują na architekturę kształtem drobnych liści w sposób uwarunkowany porami roku, barwą – jasną zielenią liści wiosną i wyrazistym żółcieniem jesienią. W porze kwitnienia na przełomie czerwca i lipca obdarzają nas pięknym zapachem.

Zima bardzo rzadko prezentuje na Starówce swoje uroki w pełnej krasie, pokrywając historyczne budowle białym puchem śniegu. Na pionowych ścianach budynków śnieg nie ma szansy się utrzymać, a jeśli już je pokryje cienką warstwą, to szybko topnieje. Niekiedy udaje się uchwycić aparatem fotograficznym kontrast zimowej bieli i czerwieni gotyckich cegieł, ale zwykle jest to szadź osiadająca na gałęziach drzew, a nie śnieg.

Wykraczając poza prezentację klasycznego piękna w sposób piktorialny, a także w bardziej zdynamizowany niż zwykło się to czynić tradycyjnymi kompozycjami malarskimi oraz z zastosowaniem żabiej perspektywy, pozwoliłem sobie zaproponować widzom moją osobistą interpretację relacji gotyk – drzewa przy pomocy daleko idących transformacji kolorystycznych. Kolory gotyckich budowli są zdeterminowane ceglastą barwą wypalanej gliny, nie zmieniają się wraz z porami roku, a jedynie z czasem pokrywają patyną. Różnorodne kształty, jakie tworzy natura, są zasadniczo różne od geometrycznych linii budynków oraz rytmu cegieł użytych do ich budowy. Relacja tych dwóch rzeczywistości, kształtowanych porami roku, tworzy ciekawe konfiguracje, często o wydźwięku dramatycznym: czarnej plątaniny gałęzi często poruszanych wiatrem wobec statycznego rytmu ciemno czerwonych cegieł tylko niekiedy nadwyrężonych działaniem ludzi i czasu. Tę relację wynikającą z mojej wyobraźni, wyrażoną intensywnymi, nierzeczywistymi kolorami, polecam szczególnie Państwa uwadze i refleksji.

Dr Tomasz Sobecki – fotografik urodzony i mieszkający w Toruniu.
W czerwcu 2013 broniąc pracę IDEA PIRAMID uzyskał stopień doktora sztuki w zakresie fotografii na Wydziale Operatorskim łódzkiej FILMÓWKI – PWSFTViT.

Liczne wystawy indywidualne w Polsce oraz różnych krajach świata:
Wielka Brytania (1983) – Liverpool, Coventry; Szwajcaria (1985) – Rapperswil; Finlandia (1990) – Äänekoski; USA – St. Louis (1991), Chicago (2013);  Hiszpania (2010) – Barcelona, Pampeluna; Kazachstan (2011) – Astana; Australia (2014) – Sydney, Indie (2015) – Hajdarabad; Niemcy (2021) – Frankfurt nad Odrą; Słowacja (2023) – Bratysława, Bańska Bystrzyca.

Reprezentant sztuki polskiej zaproszony przez Ministerstwo Kultury i Sztuki RP do wystawy na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki w Wenezueli – Caracas 1991.

Stypendia artystyczne:
1990 – stypendium artystyczne Ministerstwa Spraw Zagranicznych Królestwa Hiszpanii
1991 – 1993 stypendium artystyczne Ministerstwa Kultury i Sztuki  Rzeczypospolitej Polskiej
2017, 2019 – stypendia artystyczne Funduszu Popierania Twórczości przy ZAiKS
2017, 2021, 2023 – stypendia Artystyczne Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego
2024 – Stypendium Artystyczne Prezydenta Miasta Torunia

Najbardziej znane, zrealizowane w postaci wystaw cykle fotograficzne:
MODLITWA W GOTYCKIEJ KATEDRZE (1981), GOTYK – KSZTAŁT I ŚWIATŁO (1985),
KRUCYFIKS (1983/2010), PERSPEKTYWA (1987/2008), KSZTAŁT ŚWIATŁA (1991),
MIASTO – WCZORAJ (1988 – 1992), KOLOR WIATRU (1996).
Dialog fotografik – malarz: TWARZ – NA PRZEKÓR WITKACEMU z udziałem Franciszka Starowieyskiego polegający na zgłębianiu relacji portret – autoportret (2002).
MIASTA – INACZEJ (2005), SZALONE LOKOMOTYWY (2006), IDEA PIRAMID (2002/2012), WARSZAWA – MIASTO SUKCESU (2014), MAGICZNY TORUŃ (2007/2015),
MIASTA, MIASTA (2013 – 2017), DYNAMIKA MIASTA (2014 – 2022) PIRAMIDY, PIRAMIDY 2014 – 2023).

Uczestnik sympozjów i konferencji naukowych fotografików i projektantów w Polsce i za granicą.

Publikował fotografie i teksty w wydawnictwach naukowych, prasie artystycznej i codziennej oraz w albumach.

Jego prace znajdują się w zbiorach publicznych: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej w Kielcach, Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu nad Wisłą, Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie, a także w zbiorach prywatnych w kraju i zagranicą m.in.: Wielka Brytania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Kazachstan, Indie, Australia, USA, Japonia.

Prowadził w różnych okresach i zakresie jako adiunkt zajęcia z fotografii ze studentami na uniwersytetach: UMK w Toruniu, Łodzi – również w języku angielskim, Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Uniwersytecie WSB MERITO w Toruniu, Bydgoskiej Akademii Fotografii, a także jako visiting professor na Wydziale Designu Indian Institute of Technology w Hajdarabadzie (Indie).