Reinhard Uebrick: toruński budowniczy, miłośnik sztuki i aktywista – wykład Katarzyny Kluczwajd

Reinhard Uebrick, toruński budowniczy i projektant, nazwany też architektem, znany jest gronu miłośników dawnego Torunia nie tylko dzięki naukowym opracowaniom (Joanna Kucharzewska, Michał Pszczółkowski), ale też artykułom prasowym popularyzującym jego dorobek (Szymon Spandowski). Znany, ale czy dobrze znany? Choć zasłużony dla Torunia Reinhard Uebrick ma „dobrą prasę”, nie można zapominać o jego przynależności do Deutscher Ostmarkenverein (Hakaty), co jest informacją nową. Różne fakty na temat bohatera przyniosły kwerendy archiwalne i prasowe prowadzone do innych tematów, acz zbierane skrupulatnie ze względu na jego wielowymiarowy dorobek.

Uebrick był wizjonerem – temat jego wielkich planów nowych gmachów dla teatru miejskiego i Dworu Artusa to historie wciąż nie do końca rozpoznane. Był miłośnikiem sztuki – znane jest zaangażowanie Uebricka w działania Verein für bildende Kunst und Kunstgewerbe, ale dopiero od niedawna wiemy, że na potrzeby ekspozycji organizowanych przez stowarzyszenie pobudował halę wystawową. Po kolejnych kwerendach historia tej organizacji rysuje się w nieco pełniejszy sposób.

Toruński aktywista zaangażowany w sprawy miasta i jego mieszkańców to mniej znane oblicze Reinharda Uebricka, choć zwykle wymieniane są stowarzyszenia branżowe i obywatelskie, które współtworzył i w których działał. Można uznać go za tzw. „kłopotliwego obywatela”, tj. takiego, który zadaje pytania, dyskutuje i neguje poczynania władzy; kłopotliwego tym bardziej, że występującego również w roli radnego miejskiego.

Przy okazji spotkania warto skorygować „miejskie mity” dotyczące ulicy nazwanej imieniem Uebricka oraz przewodnika po Toruniu jego autorstwa. Dopełnieniem obrazu budowniczego, miłośnika sztuki i aktywisty w kontekście kultury popularnej będzie fragment historii jego posesji przy ul. Bydgoskiej 35, ten kawiarniany. Temat ten nie leży w centrum moich badawczych zainteresowań, jednak ze względu na zaangażowanie na rzecz zabytków toruńskich młodszego pokolenia uznałam, że warto zebrać i upowszechnić owe spostrzeżenia i nowe ustalenia. I zadać kolejne pytania.

Katarzyna Kluczwajd

Katarzyna Kluczwajd – historyczka sztuki, muzealniczka, regionalistka, animatorka życia naukowego, popularyzatorka wiedzy o kulturze, sztuce i dziejach Torunia. Zawodowo związana z WBP Książnicą Kopernikańską, wcześniej przez 26 lat z Muzeum Okręgowym w Toruniu. Duch sprawczy i współautorka „Dziejów sztuki Torunia” – pierwszej monografii sztuki miasta od 1933 roku. Autorka katalogów zbiorów i wystaw Muzeum, licznych artykułów i książek o dawnym Toruniu. W październiku wydana została jej pięćdziesiąta książka. Spirytus movens cyklu konferencji pt. „Zabytki toruńskie młodszego pokolenia” (16 edycji, od 2015); współredaktorka naukowa tomów posesyjnych z udziałem własnych tekstów. Pasjonatka pracy na rzecz dziedzictwa także w wymiarze społecznym (Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki) oraz jako toruniarka (blog toruniarnia). Z racji różnorodnej aktywności na rzecz poznawania dziejów i kultury miasta, rewitalizacji pamięci społecznej i kulturowej – zawodowo i w wymiarze społecznym – bywa nazywana „pierwszą damą torunioznawstwa”. Czerpie radość z poznawania historii i ludzi.