Reakcja na modernizm - powrót do klasyki w architekturze lat 30. na terenie województwa | wykład Michała Pszczółkowskiego

Po pierwszej fali euforii związanej z międzywojenną architekturą modernistyczną przyszedł czas na refleksję i krytykę. Często już po kilku latach okazywało się, że tynk pokrywający białe elewacje się łuszczy, stalowe ramy okien rdzewieją, a płaskie dachy zapadają się i przeciekają. Rozbudowany program społeczny modernizmu w latach kryzysu gospodarczego spotkał się z deza-probatą jako przeteoretyzowany i utopijny. Obok rzeczowej krytyki słychać było także krytykę poli-tyczną – awangarda doczekała się bowiem etykiety „architektury bolszewickiej”. W ten sposób coraz wyraźniej dawała o sobie znać atmosfera polityczna lat trzydziestych, związana z ekspansją syste-mów totalitarnych i autorytarnych.

Charakterystyczną dla drugiej połowy tej dekady tendencją w architekturze stał się monumentalizm, polegający na dążeniu do surowego i poważnego wyrazu, osiąganego jednak w dużym stopniu w powiązaniu z nowoczesną formą. Ta monumentalna odmiana modernizmu widoczna jest także w re-alizacjach powstających w drugiej połowie lat trzydziestych w Toruniu, Bydgoszczy, Włocławku i innych miastach.

Michał Pszczółkowski – doktor habilitowany nauk technicznych w zakresie architektury i urbani-styki, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i Uniwersytetu Zielonogórskiego. Autor licz-nych publikacji na temat historii architektury i ochrony zabytków. W 2017 r. został laureatem Na-grody im. Oskara Haleckiego w X edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” (głosowanie czytel-ników w kategorii: najlepsza książka naukowa za publikację „Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921–1939”).