Iwona Demko: "Jej Magnificencja Rektora"

Iwona Demko: "Jej Magnificencja Rektora"

26.02–28.03.2021

kuratorka: Marta Smolińska

Iwona Demko, jedna z najbardziej wyrazistych postaci polskiej sceny artystycznej, z tzw. różowej owcy[1] Wydziału Rzeźby krakowskiej ASP stała się w 2020 roku kandydatką na rektorę swojej Alma Mater. Nie wygrała, lecz – jak wiadomo od Katarzyny Kozyry – w sztuce marzenia mogą stawać się rzeczywistością. Dlatego w czasie indywidualnej wystawy w Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu, w jej górnej, sali Demko zaaranżuje swój gabinet rektorski, pokazując jakby on wyglądał, gdyby to jednak ona przejęła stery uczelni w swe kobiece ręce. Oczywiście ów gabinet jest różowy, pełen różowych mebli i różowych dzieł sztuki, ale ten kolor to nie tylko wyraz kobiecości i słodyczy, lecz subwersywna barwa postfeminizmu, naznaczona konkretną postawą ideologiczną. Nie na próżno wszak Jej Magnificencja Rektora machała na ulicy biało-różową flagą zamiast biało-czerwonej, a jej rektorskie gronostaje nie są czarno-białe, lecz intensywnie różowe. Zamiast pompatycznego nakrycia głowy, które noszą rektorzy, na głowie ma ona różową szpilkę, butnie zwróconą obcasem ku niebu.

Cały strój i wystrój gabinetu Jej Magnificencji Rektory są wyrazistym manifestem, a zarazem wielkim pytaniem o pozycję kobiet na polskich uczelniach, nie tylko artystycznych. To bardzo (po)ważne pytanie, ponieważ statystyki wciąż wykazują miażdżącą przewagę mężczyzn na kierowniczych stanowiskach. Demko nie kreuje więc sytuacji frywolnej, żartobliwej czy groteskowej, lecz zabiera głos w ważnej debacie, dotyczącej społecznych ról, stereotypów i wciąż dominujących przekonań, że to mężczyźni lepiej nadają się na rektorów. Jej Magnificencja Rektora ma głęboko przemyślany program restrukturyzacji uczelni i dowartościowania kobiet w jej strukturach. Zna się na budżecie, rozumie funkcjonowania administracji i ma wizję rozwoju akademii. To program, w którym widać przyszłość przez różowe okulary.

[1] Grażyna Smalej, Różowa owca wydziału. Rozmowa z Iwoną Demko, w: „Nowa Orgia Myśli”, 17.12.2017, http://nowaorgiamysli.pl/index.php/2017/12/17/rozowa-owca-wydzialu/ (dostęp: 05.01.2020).

Iwona Demko  – artystka wizualna, femmenistka[1]. W 2001 roku ukończyła Wydział Rzeźby ASP w Krakowie, gdzie od 2008 roku pracuje, obecnie na stanowisku profesory ASP. Dotychczas wzięła udział w ponad 160 wystawach w kraju i za granicą (m.in. Muzeum Narodowe Poznań, CSW w Gdańsku, CRP w Orońsku, CSW w Toruniu, MOCAK). Kuratorka wystaw feministycznych, badaczka historii pierwszych studentek na krakowskiej ASP, autorka książki o Zofii Baltarowicz-Dzielińskiej, inicjatorka i organizatorka „Roku Kobiet z ASP” poświęconego 100-letniej obecności kobiet w krakowskiej ASP. Tworzy obiekty, instalacje, prace site-specific, wideo, prace w przestrzeni Internetu.

[1] Swoją siłę czerpie z grania kobiecością w miejscach, gdzie nie jest ona szanowana. Termin został użyty przez Despinę Stratigakos w „Gdzie są architektki?” (Centrum Architektury Warszawa 2019, s. 73) .