Czwartek z filozofią | Erystyka po królewsku? – poradnik nierzetelnego mówcy wraz z filozoficznym komentarzem

„Poradnik skutecznego władcy” – tak dziś można nazwać wydaną publicznie niespełna pół milenium temu (bo w 1532 r.) publikację autorstwa Niccolo Machiavellego pt.: „Książę”. Autor wymienia w niej sposoby, za sprawą których władca może zdobywać i sprawować swą władzę nad umysłami innych (tłumu, możnych oraz wrogów) w nierzetelny ale zawsze skuteczny sposób. Niemal 300 lat później (bo ok. 1830 r.) spod pióra Artura Schopenhauera wychodzi inny poradnik, znany dziś pod nazwą „Erystyka – czyli sztuka prowadzenia sporów”. Autor omawia w nim techniki, które znane i stosowane były już w starożytnej Grecji, a które polegały na niekoniecznie rzetelnym ale skutecznym wygrywaniu każdej dyskusji za pomocą dialektyki erystycznej. Ponieważ upływ czasu w żaden sposób nie pozbawił znaczenia obu tekstów, pozwolę sobie na ich porównanie, by wskazać, czy i na ile możemy komentować dziś z filozoficznej perspektywy erystykę oraz jej dziedzictwo. Być może nawet powinniśmy?

Krzysztof Rojek – doktor filozofii, absolwent studiów filozoficznych. Zatrudniony na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS w Lublinie. Autor monografii: Wolność w kontekście determinizmu. Analiza porównawcza teorii N. Hartmanna i R. H. Kane’a, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2019. Zainteresowania naukowe: filozoficzne koncepcje wolności, problem wolnej woli w kontekście determinizmu oraz wartości, współczesne adaptacje sztuki przemawiania (retoryki) i sztuki prowadzenia sporów (erystyki). Zainteresowania pozanaukowe: musicale, ludologia.

Wydarzenie współorganizowane z Instytutem Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.