Wincentyna Teskowa (1888–1957) – administratorka, dyrektorka i redaktorka gazety, działaczka narodowa, społeczna i polityczna, emancypantka

Wincentyna Teskowa (1888–1957) – administratorka, dyrektorka i redaktorka gazety, działaczka narodowa, społeczna i polityczna, emancypantka

Wincetyna Teskowa była współzałożycielką i współwłaścicielką (z mężem Janem) „Dziennika Bydgoskiego” – polskiej gazety, ukazującej się od grudnia 1907 r. W 1908 r. ta lokalna patriotka powołała żeńskie gniazdo w ramach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i została jego prezeską. Działała także w Czytelni dla Kobiet. W czasie I wojny światowej, gdy jej mąż walczył na froncie, z powodzeniem prowadziła gazetę – w pracy wspierała ją literatka Stefania Tuchołkowa. Od końca 1918 r. była członkinią Polskiej Rady Ludowej na Bydgoszcz i przedmieścia. W czasie powstania wielkopolskiego (1918/1919) działała jako konspiratorka. Współorganizowała uroczystości powrotu Bydgoszczy do Polski w styczniu 1920 r. W 1925 r. została wybrana do Rady Miasta (związana z chadecją). W okresie międzywojennym jako prezeska kontynuowała pracę w żeńskim „Sokole” i Czytelni dla Kobiet. Działała w Polskim Czerwonym Krzyżu i Polskim Białym Krzyżu. W tym czasie kierowała także „Dziennikiem Bydgoskim”. Ponadto popierała aktywizację zawodową kobiet i ich czynny udział w życiu społecznym. Po II wojnie światowej zawiesiła swoją działalność. Za wybitne zasługi dla kraju została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Od 2020 r. jest patronką jednej z ulic w Bydgoszczy, a od 2022 r. w mieście, przed siedzibą IPN, znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona liderce lokalnego ruchu kobiecego.

dr Anna Nadolska

 

il. Wincentyna Teskowa, fotografia, wł.: Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, APB, Drukarnia Bydgoska – Spółka Akcyjna w Bydgoszczy 1920-1939, 623, , Wincentyna Teskowa, fotografia, sygn. 23.

bibl.:

  1. Kutta Janusz, Teska Wincentyna Michalina z domu Winiewicz, w: Stanisław Błażejewski, Janusz Kutta, Marek Romaniuk, Bydgoski Słownik Biograficzny, t. 1, praca zbiorowa pod red. Janusza Kutty, Bydgoszcz 1994, s. 110-111.
  2. Nadolska Anna, Bydgoski ruch kobiecy – początki, „Kalendarz Bydgoski”, R. LVI (56), 2023, s. 65-67.
  3. Nadolska Anna, Kobiety w życiu kulturalnym Bydgoszczy w latach 1920–1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Zdzisława Biegańskiego, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2022.
  4. Nadolska Anna, Konspiracja w spódnicy. Bydgoszczanki w wielkopolskim zrywie niepodległościowym 1918/1919, „Kronika Bydgoska” t. XXXVIII, 2017, Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, s. 221-232, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/239113/edition/236594/content 
  5. Nadolska Anna, Nasze „strażniczki polskości”. Aktywność patriotyczna kobiet w Bydgoszczy pod koniec okresu pruskiego, „Tabularium Historiae”, t. VIII, 2020, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 49-88 https://tabulariumhistoriae.ukw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/01/Nadolska.pdf
  6. Nadolska Anna, Obszary aktywności Wielkopolanek, w: Od buntu do praw. Nie tylko pierwsze polityczki. Kobiety w drodze do niepodległości i urzeczywistniania praw obywatelskich, pod red. Małgorzaty Tkacz-Janik, Wydawnictwo Senackie, Warszawa 2023 https://www.senat.gov.pl/szablony/senat/poznanskie/
  7. Nadolska Anna, Radne miejskie w międzywojennej Bydgoszczy, „Kalendarz Bydgoski”, R. 50, L, 2017, s. 115-118.
  8. Nadolska Anna, Stefania Tuchołkowa i Wincentyna Teskowa – liderki życia społeczno-kulturalnego Bydgoszczy, w: Jadwiga Zamoyska (1831–1923). W kręgu kobiet aktywnych społecznie i organiczniczek, pod red. Lecha Wojciecha Szajdaka, Wydawnictwo Naukowe FNCE, Fundacja Zakłady Kórnickie, Poznań 2023, s. 259-276.
  9. Nadolska Anna, Wincentyna Teskowa (1888–1957), Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2022.
  10. One budowały Niepodległą. (Nie)zwykłe kobiety z terenu dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego, katalog wystawy, oprac. Agnieszka Wysocka, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018.

Zob. też:

  1. Bydgoskie kobiety, gra turystyczna, https://muzeum.bydgoszcz.pl/wp-content/uploads/2022/04/14866_gra_bydgoskie_kobiety_Px_.pdf
  2. Rupniewska Elżbieta, Wincentyna Teskowa, czyli kobieta-instytucja. Tablica pamiątkowa przed siedzibą IPN w Bydgoszczy, https://www.radiopik.pl/2,103797,wincentyna-teskowa-czyli-kobieta-instytucja-tabl
  3. Wresiło Bogumiła, Kobieta instytucja: o Wincentynie Teskowej w bydgoskim Muzeum Okręgowym, https://www.radiopik.pl/6,106397,kobieta-instytucja-o-wincentynie-teskowej-w-bydg
  4. Borakiewicz Wojciech, Bydgoszcz była i jest kobietą. „Bydgoskie patriotki” – jak walczyły o zachowanie polskości naszego miasta, https://bydgoszczinformuje.pl/bydgoszcz-byla-kobieta-bydgoskie-patriotki-o-roli-kobiet-w-walce-o-zachowanie-polskosci-naszego-miasta/
  5. Matka Bydgoskiej Niepodległości, Lekcja historii 13.04.2023, https://bydgoszcz.tvp.pl/69174398/lekcja-historii-13042023
  6. Bydgoskie Patriotki, wykład dr Anny Nadolskiej z okazji 104. rocznicy powrotu Bydgoszczy do Polski, https://www.youtube.com/watch?v=R6KOD4ti9Qo