Szlakiem ratuszy i urzędów. Siedziby władz miejskich (2023)

Pierwsze ratusze (niem. Rathaus – dom rady) na ziemiach polskich zaczęły pojawiać się w poł. XIII wieku. Przyczyna ich powstawania była dość prozaiczna – rada miejska potrzebowała godnego miejsca do obradowania. Zdarzało się, że pierwsze rady miejskie konferowały w kościołach parafialnych. Urzędnicy mogli również zbierać się w domu burmistrza, wójta czy też któregoś z rajców (mogło być tak, iż już wówczas te prywatne domostwa określano mianem ratusza). Odnajdujemy także zapiski świadczące o tym, że miejscem spotkań były karczmy, a w przypadku sądów bywało, że obradowano na świeżym powietrzu. Wiązało się to z faktem, że w początkowym okresie wydawania przywilejów lokacyjnych nie stawiano budynków infrastruktury administracyjnej.

Wraz z rozwojem danego ośrodka oraz wzrostem społecznego prestiżu i znaczenia rajców miejskich zaczęto uzupełniać budowlane „braki” a na miejsce ich lokalizacji wybierano rynek – teren będący w pewnym sensie przestrzenią wspólną, niepodzieloną na działki stanowiące indywidualną własność. Zabudowania ratuszowe – co wydaje się być całkiem zrozumiałe – wraz rozwojem ośrodków miejskich i rozrostem tzw. aparatu biurokratycznego ulegały transformacjom i przebudowom.

W przewodniku, nie pokazujemy wszystkich dawnych i obecnych siedzib rad miejskich, ale prezentujemy tylko wybrane obiekty. O wyborze konkretnych budynków decydowały przede wszystkim walory architektoniczno-estetyczne i ich zabytkowa wartość. Niemniej, w naszej publikacji znalazły się zarówno ratusze z największych ośrodków miejskich województwa kujawsko-pomorskiego, jak i tych mniejszych miejscowości. W sumie prezentujemy 35 obiektów powstałych na przestrzeni kilku wieków, z 29 miejscowości. Wśród opisywanych budynków znajdziemy takie perły średniowiecznej i renesansowej architektury, jak ratusze w Toruniu czy Chełmnie, modelowo neoklasycystyczne, jak w Brześciu Kujawskim, czy malowniczo neogotyckie, jak w Inowrocławiu. Te najbardziej reprezentatywne – i wszystkie inne opisane w niniejszej publikacji – stanowią dla nas dowód bogactwa i wyjątkowości naszego regionalnego dziedzictwa, do którego poznawania serdecznie Państwa zapraszamy.

W przewodniku ujęto następujące miejscowości: Brodnica, Brześć Kujawski, Bydgoszcz, Chełmno, Chełmża, Gniewkowo, Grudziądz, Inowrocław, Jabłonowo Pomorskie, Janowiec Wielkopolski, Koronowo, Kowalewo Pomorskie, Lipno, Łasin, Mogilno, Nakło nad Notecią, Nieszawa, Pakość, Radziejów, Sępólno Krajeńskie, Solec Kujawski, Szubin, Świecie, Toruń, Tuchola, Wąbrzeźno, Więcbork, Włocławek, Żnin.

Przewodnik w cenie 38 zł do nabycia w siedzibie Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy. Wydawnictwo dostępne jest również w sprzedaży wysyłkowej – więcej szczegółów: sekretariat@kpck.pl, tel. 52 585 15 02 wew. 101.