Stefania Tuchołkowa (1874–1924) – ziemianka, literatka, publicystka, działaczka narodowa, społeczna i polityczna, emancypantka

Stefania Tuchołkowa (1874–1924) – ziemianka, literatka, publicystka, działaczka narodowa, społeczna i polityczna, emancypantka

Stefania Tuchołkowa przybyła do Bydgoszczy na początku XX w. Z pasją zajęła się działalnością literacką i oświatową, a także charytatywną. Od 1917 r. była przewodniczącą Czytelni dla Kobiet. Współpracowała z „Dziennikiem Bydgoskim”, publikując na jego łamach utwory literackie i artykuły o dziejach Bydgoszczy. W czasie I wojny światowej pomagała Wincentynie Teskowej w redagowaniu i wydawaniu gazety. Była konspiratorką w powstaniu wielkopolskim (1918/1919) i orędowniczką powrotu Bydgoszczy do Polski. W 1919 r. opublikowała dramat patriotyczny Gdy zabrzmią trąby Chrobrego, który był wystawiany głównie przez amatorskie grupy teatralne. Poza tym Tuchołkowa przyczyniła się do polonizacji miasta. W okresie międzywojennym była związana z ruchem chrześcijańsko-demokratycznym i kierowała Kołem Kobiet ChD w Bydgoszczy. Pod koniec życia zasiadła w bydgoskiej Radzie Miejskiej. Z zamiłowaniem pisała powieści obyczajowe, historyczne i dramaty, m.in. Demon gry, Goraj, Dziewica Orleańska czy Ludwik Narbutt, oraz opowiadania, felietony i wiersze. W swojej twórczości promowała wartości narodowe, patriotyczne i religijne. Dramaty sceniczne jej autorstwa wystawiano w bydgoskim Teatrze Miejskim. Wspierała czynny udział kobiet w życiu społecznym i politycznym. Jest patronką jednej z ulic w Fordonie.

dr Anna Nadolska

fot. Uroczystość poświęcenia sztandaru 62. Pułku Piechoty na Starym Rynku w obecności gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego oraz matki chrzestnej Stefanii Tuchołkowej i ojca chrzestnego A. Rochowiaka, Bydgoszcz, 5.02.1920, fotografia, wł. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, MOB H/F-607/Ż-136

bibl.:

  1. Nadolska Anna, Dar „Prawdziwej Obywatelki”. Chorągiew z czasów napoleońskich, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, t. LI, 2020, s. 115-139 https://apcz.umk.pl/AUNC_ZiK/article/view/AUNC_ZiK.2020.005/28809
  2. Nadolska Anna, Kobiety w życiu kulturalnym Bydgoszczy w latach 1920–1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Zdzisława Biegańskiego, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2022.
  3. Nadolska Anna, Konspiracja w spódnicy. Bydgoszczanki w wielkopolskim zrywie niepodległościowym 1918/1919, „Kronika Bydgoska” t. XXXVIII, 2017, Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, s. 221-232 https://czasopisma.ukw.edu.pl/index.php/kronika-bydgoska/article/view/1276/1315 
  4. Nadolska Anna, Nasze „strażniczki polskości”. Aktywność patriotyczna kobiet w Bydgoszczy pod koniec okresu pruskiego, „Tabularium Historiae”, t. VIII, 2020, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 49-88 https://tabulariumhistoriae.ukw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/01/Nadolska.pdf
  5. Nadolska Anna, Obszary aktywności Wielkopolanek, w: Od buntu do praw. Nie tylko pierwsze polityczki. Kobiety w drodze do niepodległości i urzeczywistniania praw obywatelskich, pod red. Małgorzaty Tkacz-Janik, Wydawnictwo Senackie, Warszawa 2023 https://www.senat.gov.pl/szablony/senat/poznanskie/
  6. Nadolska Anna, Radne miejskie w międzywojennej Bydgoszczy, „Kalendarz Bydgoski”, R. 50, L, 2017, s. 115-118.
  7. Nadolska Anna, Stefania Tuchołkowa i Wincentyna Teskowa – liderki życia społeczno-kulturalnego Bydgoszczy, w: Jadwiga Zamoyska (1831–1923). W kręgu kobiet aktywnych społecznie i organiczniczek, pod red. Lecha Wojciecha Szajdaka, Wydawnictwo Naukowe FNCE, Fundacja Zakłady Kórnickie, Poznań 2023, s. 259-276.
  8. Nadolska Anna, Ziemianka w służbie Bydgoszczy. Kulturalna, społeczna i narodowa działalność Stefanii Tuchołkowej na początku XX wieku, „Kronika Bydgoska” t. XXXIX, 2018, s. 85-102 https://czasopisma.ukw.edu.pl/index.php/kronika-bydgoska/article/view/1161/1217

Zob. też:

  1. Bydgoskie kobiety, gra turystyczna, https://muzeum.bydgoszcz.pl/wp-content/uploads/2022/04/14866_gra_bydgoskie_kobiety_Px_.pdf
  2. Bydgoskie Patriotki, wykład dr Anny Nadolskiej z okazji 104. rocznicy powrotu Bydgoszczy do Polski, https://www.youtube.com/watch?v=R6KOD4ti9Qo
  3. Dzień Kobiet – Stefania Tuchołkowa, https://www.facebook.com/watch/?v=927366241369187
  4. Guźlecka Urszula, Małe miejscowości, wielcy ludzie: Liderka, https://bydgoszcz.tvp.pl/64964353/male-miejscowosci-wielcy-ludzie-liderka
  5. Miasto pamięta o zasłużonych bydgoszczankach. Nowa wystawa na Mostowej, https://metropoliabydgoska.pl/miasto-pamieta-o-zasluzonych-bydgoszczankach-nowa-wystawa-na-mostowej-zdjecia/
  6. #MOBon – Spichrze nad Brdą – Matki Bydgoskiej Niepodległości – Anna Nadolska, https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=rRvIXVjzfjc