Halina Stabrowska (1901–1943) – działaczka społeczna, konspiratorka, dama Orderu Virtuti Militari

Halina Stabrowska (1901–1943) – działaczka społeczna, konspiratorka, dama Orderu Virtuti Militari

Halina Stabrowska działalność patriotyczną rozpoczęła w rodzinnej Środzie Wielkopolskiej. Po osiedleniu w Bydgoszczy w 1920 r. udzielała się społecznie głównie w stowarzyszeniach pracowników kolejowych. W latach 30. XX w. była prezeską bydgoskiego Polskiego Białego Krzyża, który prowadził w wojsku pracę kulturalno-oświatową. Była aktywna także w Radzie Artystyczno-Kulturalnej. W 1938 r. kandydowała do Sejmu II RP. Na początku II wojny światowej została aresztowana i przetrzymywana w obozach dla internowanych. Po wykupieniu jej z niewoli przez rodzinę uciekła do Warszawy i zgłosiła się do dyspozycji gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, przez którego została wprowadzona do Służby Zwycięstwu Polski. Pracowała jako zastępca szefa jednego z wydziałów KG SZP-ZWZ. Od 1942 r. współpracowała także z komórką Komendy Głównej Armii Krajowej, prowadzącą działalność dywersyjną na terenie Rzeszy Niemieckiej. Następnie była kierowniczką sekretariatu gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego (późniejszego komendanta głównego AK). Po aresztowaniu została osadzona na Pawiaku. W listopadzie 1943 r. konspiratorkę rozstrzelano w publicznej egzekucji. Halinę Stabrowską odznaczono Srebrnym Krzyżem Zasługi, a pośmiertnie Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari. Na froncie kamienicy, w której mieszkała przy al. Mickiewicza znajduje się tablica pamiątkowa.

dr Anna Nadolska

bibl.:

  1. Halina Stabrowska ps. Maria, Pani Maria (1901–1943), Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, Bohaterowie, https://zawacka.pl/bohaterowie
  2. Kuklińska Soraya, O Polskę wolną i silną – portret Haliny Stabrowskiej, działaczki społecznej i żołnierza SZP-ZWZ-AK, w: Ludzie wolności w regionie kujawsko-pomorskim, pod red. Michała Białkowskiego, Zdzisława Biegańskiego, Wojciecha Polaka, Toruń 2014, s. 131-149.
  3. Kutta Janusz, Stabrowska Halina z domu Schmidt, w: Stanisław Błażejewski, Janusz Kutta, Marek Romaniuk, Bydgoski Słownik Biograficzny, praca zbiorowa pod red. Janusza Kutty, t. 2, Bydgoszcz 1995, s. 136-138.
  4. Nadolska Anna, Kobiety w życiu kulturalnym Bydgoszczy w latach 1920–1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Zdzisława Biegańskiego, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2022.
  5. Stabrowska-Zeidler Danuta, Wspomnienie o Halinie Stabrowskiej, „Kalendarz Bydgoski”, R. XVIII, 1985, s. 97-102.
  6. Umiński Janusz, Halina Stabrowska – czołowa działaczka Polskiego Białego Krzyża, „Kronika Bydgoska”, t. XXIX (2007), Bydgoszcz 2008, s. 385-400

Zob. też:

  1. (HAS), rocznica zamordowania Haliny Stabrowskiej, męczennicy z Pawiaka, https://pomorska.pl/70-rocznica-zamordowania-haliny-stabrowskiej-meczennicy-z-pawiaka/ar/7426411
  2. Bohaterowie cz. 1, https://www.radiopik.pl/234,12,bohaterowie-cz1
  3. Bohaterowie, https://zawacka.pl/bohaterowie
  4. Borakiewicz Wojciech, Bydgoszcz odzyskała grób bohaterki. Jedyna Dama Orderu Virtuti Militari, https://bydgoszczinformuje.pl/bydgoszcz-odzyskala-grob-bohaterki-jedyna-dama-orderu-virtuti-militari/
  5. Bydgoskie kobiety, gra turystyczna, https://muzeum.bydgoszcz.pl/wp-content/uploads/2022/04/14866_gra_bydgoskie_kobiety_Px_.pdf